Nowości wydawnicze

W serii „Wybitni Polacy na Ziemi Lidzkiej” ukazała się kolejna pozycja. Tym razem książeczka przedstawia Wandalina Szukiewicza – badacza starożytności i archeologa, który żył i tworzył w drugiej połowie XIX i początku wieku XX. Urodzony w kresowej rodzinie szlacheckiej, na Ziemi Lidzkiej, w Naczy, żył w okresie kształtowania się przemian w strukturze społecznej. Autorką prezentowanej książki o Wandalinie Szukiewiczu jest pani prof. dr hab. Maria Magdalena Blombergowa – wybitna uczona na uniwersytecie w Łodzi – z zawodu archeolog. Znany archeolog Julian Talko-Hryncewicz uważał Wandalina za najlepszego znawcę pasa pogranicznego powiatu lidzkiego. Pani Profesor Blombergowa analizuje szczegółowo osiągnięcia archeologiczne Szukiewicza, który sam siebie określał bardzo skromnie jako amatora – wbrew opinii znanych archeologów do dnia dzisiejszego, doceniających w pełni jego dorobek archeologiczny. W oddawanej do druku książce ukazana została znacząca rola Szukiewicza w życiu kulturalnym Wileńszczyzny XIX i XX wieku. Wandalin pisywał w „ Kurierze Litewskim”, „Gońcu Wileńskim”, „Dzienniku Wileńskim”, „Gazecie Polskiej”. W licznych towarzystwach naukowych zajmował stanowiska prezesa, jak na przykład w tajnym „Towarzystwie Miłośników Starożytności i Ludoznawstwa”.
Zachęcam Czytelników do lektury książki o wybitnym archeologu – samouku z Naczy, który wsławił Ziemię Lidzką, a jest, niestety, zbyt mało znany poza archeologicznym środowiskiem naukowym.

W 2009 roku przypadła 90-ta rocznica powrotu miasta Lida do Rzeczypospolitej. 17 kwietnia 1919 roku wojsko polskie wyzwoliło miasto od bolszewików. To się odbyło wysiłkiem nie tylko żołnierza polskiego, lecz z udziałem ludności polskiej powiatu lidzkiego, reprezentowanej przez oddziały samoobrony. Przez lata starano się wymazać z naszej pamięci sławne dzieje Samoobrony Ziemi Lidzkiej, chociaż już w 1938 roku ukazała się historia samoobrony autorstwa jej uczestnika, lidzianina Józefa Dziczkańca, nakładem wydawnictwa naszego pisma. Drugie jej wydanie ukazuje się w wersji dwujęzycznej - polsko białoruskiej.
W ciągu 123 lat rosyjskiej niewoli lidzianie nie raz dawali wyraz swemu przywiązaniu do tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów poprzez aktywny udział w powstaniach narodowych oraz pracę organiczną. Lidzianie nie pozostali obojętni również wobec odrodzenia państwa polskiego 11 listopada 1918 roku. Powstanie siły zbrojnej w postaci samoobrony, zorganizowanie i praca Rady Narodowej oraz zwołanie Zjazdu Przedstawicieli powiatu lidzkiego świadczą o tym dobitnie.
Ta publikacja ma za cel przybliżenie wszystkim miłośnikom ojczystej historii rzeczywistych faktów oraz zapomnianych postaci naszych ziomków, przyczyni się do wzajemnego poznania się Polaków, Białorusinów, Rosjan i innych narodów obecnie zamieszkujących tę ziemię, wszakże to już jest naszą wspólną historią. Niestety lidzkie dzieje tego okresu jeszcze nie doczekały się swego badacza. Niech te wydawnictwo stanie się inspiracją dla młodych historyków.

W 90 rocznicę zwycięskiej wojny polsko-bolszewickiej w serii „Biblioteka „Ziemi Lidzkiej” ukazała się publikacja pt. „Lida 1920” autorstwa Janusza Odziemkowskiego. Wojna polsko-bolszewicka 1920 roku oraz wstrzymanie rozprzestrzeniania się zarazy komunistycznej na zachód Europy jest uznane za jedno z najważniejszych wydarzeń XX wieku. Ma w tym zwycięstwie swój udział i Lida. Bitwa o Lidę była kluczową częścią operacji Wojska Polskiego nad Niemnem. Wódz Naczelny Józef Piłsudski liczył, że zajęcie Lidy doprowadzi do odcięcia bolszewikom drogi odwrotu na wschód. Jednak posiadające znaczną przewagę liczebną jednostki 3 Armii bolszewickiej kosztem znacznych strat otworzyły sobie w wyniku bitwy nad rzeką Lebiodą drogę odwrotu na Lidę.  W dniach 27-29 września Polacy toczyli zacięte walki o Lidę, która kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. Ostatecznie 1 Dywizja Piechoty Legionów zdołała powstrzymać, zadając znaczne straty (wzięto m.in. około 10 tysięcy jeńców), niemal wszystkie wycofujące się przez Lidę na wschód wojska 3 Armii i zmusić je do zmiany kierunku odwrotu na południowo-wschodni. Sukces ten był zasługą męstwa i bohaterstwa żołnierzy tej elitarnej dywizji. 
Polskie zwycięstwo zostało uwidocznione na tablicach przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Dzisiaj każdy zwiedzający może bez trudu odnaleźć nadpisy: Lida 1920, Papiernia 1920.
Autor, Janusz Odziemkowski, jest profesorem na Katedrze Historii Wojskowości Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, współpracuje także z Akademią Obrony Narodowej. Zajmuje się badaniem historii powszechnej oraz historii Polski XIX i XX wieku, historią polityczną, społeczeństwem polskim XIX stulecia, a także historią wojskowości i konfliktami zbrojnymi, jest autorem m.in. „Leksykonu wojny polsko-bolszewickiej 1920 r.”
Mamy nadzieję, że publikacja pomoże miłośnikom historii bliżej poznać dzieje naszego miasta a stanie się również zachętą dla młodych badaczy do innego spojrzenia na II Rzeczpospolitą. Tradycyjnie książka ukazała się w wersjach polskiej i białoruskiej.
Aleksander Kołyszko