Zapomniana piosenka, gdzieś pod sercem ukryta...

 

Aleksander Markowski

Czuwanie nad trwałością łańcucha tradycji - warunek TRWANIA narodu i państwa. Przykłady tego czuwania... Szkoła Podstawowa w Augustowie k. Warki przyjęła nazwę 76. Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta z Grodna. Szkoła Podstawowa w Milejowie - imię ppłk. dypl. Stanisława Sienkiewicza, dowódcy pułku.

Wrzesień 1939 r. 76. Lidzki Pułk Piechoty im. Ludwika Narbutta z Grodna, wykonując rozkaz obrony szosy piotrkowskiej w nocy z 5 na 6 września pod Milejowem, uderzył na oddziały niemieckiej dywizji. Zniszczył 40 czołgów wroga. Okrążony przez przybyłe, nowe siły niemieckie, został rozbity, walcząc do końca. Poległ dowódca – ppłk Sienkiewicz, poległ mjr Korneliusz Kosiński, autor hymnu pułkowego Narbuttczycy, poległo 631 żołnierzy. Żołnierze, którzy przedarli się przez pierścień okrążenia, 12 września pod Augustowem k. Warki stoczyli swój bój ostatni, niszcząc 6 czołgów niemieckich. Poległo 64 żołnierzy. Ci, którym udało się ujść niemieckiej niewoli, dotarli do macierzystego Grodna. Tutaj wielu z nich zostało schwytanych przez NKWD i zamordowanych lub zginęło na zesłaniu w łagrach.

Inaczej przebiegał szlak bojowy zapasowego batalionu 76. pułku piechoty, który w drodze na odsiecz Lwowa stoczył krwawe potyczki z bolszewikami i wraz z oddziałem KOP odbił z ich rąk Szack. W czasie okupacji kontynuację walki Lidzkiego Pułku Piechoty przejął 76. pułk Armii Krajowej.

Jak rozpoczęły się dzieje 76. Lidzkiego Pułku Piechoty? Jego zalążkiem był oddział samoobrony ziemi lidzkiej i wileńskiej, powstały w końcu 1918 r. pod dowództwem mjr. Władysława Dąbrowskiego. W1919 r. otrzymał nazwę - „Lidzki Pułk Strzelców”. W czasie wojny 1920 r. pułk bronił ziemi wileńskiej i grodzieńskiej, wypierał bolszewików z Łomży i przyparł ich do pruskiej granicy. Od 1922 r. stałym miejscem postoju pułku stało się Grodno. Marszałek Piłsudski wręczył osobiście pułkowi sztandar udekorowany Krzyżem Walecznych. Pułk przyjął za swego patrona pułkownika Ludwika Narbutta - wodza Powstania Styczniowego na Litwie. 6 sierpnia 1933 r. w Dubiczach, w miejscu bohaterskiej śmierci Ludwika Narbutta, został odsłonięty pomnik, wzniesiony przez pułk i miejscowe społeczeństwo. Na jego budowę użyto kamienia z obalonego w Wilnie pomnika gubernatora Murawiewa - „Wieszatiela”. Krzyż z wieńcem cierniowym oraz herbami Orła, Pogoni i Archanioła - symbol Powstania Styczniowego ozdobił pomnik w Dubiczach i nową odznakę pułkową.

Minęły lata... W ubiegłym roku, w rocznicę 12 września 1939 r. - ostatniego boju 76. pułku piechoty, w kościele Matki Bożej Częstochowskiej w miejscowości Boże k. Augustowa po raz pierwszy po 63 latach został pięknie odśpiewany przez dzieci ze szkół w Augustowie i w Bożem, pod kierunkiem katechetki i organistki Marii Indyki, hymn 76. Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta. Przybyli „Narbuttczycy”, weterani pułku, mieli łzy w oczach... W pobliskiej Puszczy Stromieckiej w dwóch zbiorowych mogiłach spoczywają polegli żołnierze bitwy pod Augustowem.

Hymn 76. Lidzkiego Pułku Piechoty i dzieje pułku otrzymałem od Kazimierza Stępnia z Warszawy, wiceprezesa „Stowarzyszenia Grodzian” im. Elizy Orzeszkowej. Serdecznie dziękuję, Panie Kazimierzu! Kazimierz Stępień pisze książkę o 76. Lidzkim Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta z Grodna i zwraca się do czytelników Niedzieli z APELEM o nadsyłanie wspomnień, zdjęć, kopii dokumentów, dotyczących dziejów 76. pułku piechoty - pod adresem: Kazimierz Stępień, ul. Obrońców Helu 5 m 16, 02-495 Warszawa.

 

Z Wilna wywiódł nas na boje

Naczelnego Wodza zew.

Poszliśmy na srogie znoje

Dla Ojczyzny przelać krew.

 

A choć wielu legło w drutach,

Niedaremny był ich trud.

My, Ludwika pułk Narbutta,

Niezawodny lidzki pułk.

 

Znały nasze mocne pięści

Masy bolszewickich hord.

Wódz był z nami, Bóg nam szczęścił,

Padł wróg, co siał burzę, mord.

 

A choć śniliśmy o butach,

Choć dziurawy był nasz strój,

My, Ludwika pułk Narbutta,

Niezawodny lidzki pułk.

 

Zna nas Wilno, Grodno, Lida,

Zna łomżyńskiej ziemi pył.

Gdy z Warszawą była bieda.

Nie cofnelim ni krok w tył.

 

Przeszliśmy po wroga trupach

Co nas łapą swą chciał zgnieść.

My, Ludwika pułk Narbutta,

Najwspanialszy - siedem sześć.

 

Warn hetmanił On - Piłsudski,

Szliście w szturmy - jakby nic.

Nas powiedzie w bój nadludzki

Nasz marszałek Śmigły Rydz.

 

Wie wróg, jak stal polska kuta,

Więc ze strachu będzie żółkł.

My, Ludwika pułk Narbutta,

Niezawodny lidzki pułk.