Projekt tablicy pamiątkowej Ludwika Narbutta

 

W maju br. mija 70 lat uroczystej chwili odsłonięcia na murach pijarskiej świątyni tablicy pamiątkowej ku czci znakomitego syna Ziemi Lidzkiej Ludwika Narbutta. 70 lat w blasku słońca i ukryciu. Na pewno trzeba by było zamienić kolejność słów w tytule, ponieważ w ukryciu tablica przebywała dłużej niż w blasku słońca - najpierw lata wojennej zawieruchy, później długi sowiecki okres niepamięci. Na krótko ukazała się Lidzianom na początku lat 90-ch, żeby później na zawsze opuścić swe miejsce na murach już pijarskiej cerkwi i ponownie pójść do podziemia. Jednak mamy nadzieję, że czasy blasku słońca jeszcze dla niej nadejdą.

Tak ma wyglądać tablica pamiątkowa Ludwika Narbutta z wizerunkiem bohatera i następującym nadpisem: 1832-1863 Uczniowi byłej szkoły X.X. Pijarów w Lidzie Ludwikowi Narbuttowi Wodzowi Powstania Styczniowego na Litwie w 75-lecie bohaterskiej śmierci 1863-1938 w hołdzie Ziemia Lidzka.

Projekt wykonany jest przez miejscowego artystę rzeźbiarza p. Jerzego Kacieszczenkę. Rozmiar tablicy będzie dość znaczny - 80 cm. szerokości i 150 cm. długości. Odlewu z oryginału gipsowego dłuta p. Jerzego Kacieszczenki dokona prawdopodobnie jedna z naszych lokalnych odlewni żelaza. Jak już wspominaliśmy, - tablica wmurowana będzie w ścianie Kolegium X.X. Pijarów w podwórzu na przeciwko Gimnazjum Kupieckiego obok wejścia do Kolegium.

Pierwsze inicjały lat wskakują datę urodzenia i śmierci bohatera, dolne zaś określają jubileusz 75-lecia, w czasie którego tablica została ufundowana. Płaskorzeźbę bohatera okala wieniec cierniowy, na którego dolnej części widnieje korona, a pod nią Orzeł biały i Pogoń litewska. Kompozycja ta wzięta jest z emblematów odznaki powstańczej z 1863 r.

Chcemy tu jeszcze wyjaśnić, że z chwilą gdy Ludwik Narbutt rozpoczynał pierwsze nauki w Lidzie, szkoła ta nie była już pod kierownictwem księży pijarów. Rosjanie odebrali od pijarów szkołę w r. 1834 i prowadzili sami, jako „dwarianskaja progimnazja”. Pijarzy nie mieli już żadnego wpływu na szkołę, a jeśli lidzianie oddawali tu swe dzieci, to jedynie przez pamięć i szucunek dla pięknej tradycji szkoły, w której przecież pod kierunkiem pijarów uczył się ojciec bohatera Teodor Narbutt i ojciec Jana Karłowicza - Aleksander Karłowicz. W projekcie umyłkowo napisano - Narbutt przez jedno „t”, w oryginale naturalnie tego nie będzie.

Niezależnie od tablicy, Komitet zamierza wydać broszurkę z życiorysem bohatera.

ZL 1937/5