Polskie pismo historyczno- krajoznawcze
na Białorusi


 

 

W dniu 1 stycznia 2006 r. rejon Lidzki zamieszkuje 138000 osób, w tym w Lidę - 96500 mieszkańców, Brzozówkę - 11800, a wieś - 29700 osób.
***
8 stycznia w kościele farnym wystąpił chór Liceum Muzycznego w Lidzie. Program składał się z kolęd śpiewanych po polsku i białorusku. Pierwszy koncert muzyki sakralnej odbył się jesienią ub. roku. Jak widzimy rodzi się piękna tradycja, która na pewno wzbogaci życie kulturalne naszego miasta.
***
8 stycznia zespół "Kresowiacy" koncertował w Mińsku. Zespół najpierw zaśpiewał na Mszy św. w Czerwonym kościele. Po jej zakończeniu przedstawił koncert kolęd. Nie były to wyłącznie klasyczne śpiewy, albowiem młode solistki Grażyna Komincz i Weronika Tumilewicz zaśpiewały współczesne utwory o tematyce bożonarodzeniowej. Parafianie gorąco oklaskiwali każde wykonanie, a po koncercie podziękowaniom i uściskom nie było końca. Natomiast wieczorem zespolacy spotkali się z miejscowymi Polakami na świątecznej imprezie. Trzeba powiedzieć, że Polacy z Mińska są rozkochani w śpiewie. Oprócz naszego zespołu śpiewały mińskie chóry "Społem", "Czerwone maki", "Cantas cordiam", "Polonez". Nie było lepszych i gorszych wykonawców: wszystkich obdarowywano gorącymi oklaskami. Po koncercie odbyła się świąteczna zabawa z poczestunkiem i oczywiście długie serdeczne rozmowy rodaków. Mamy nadzieję, że był to początek przyjażni i współpracy między Polakami Lidy i Mińska.
***
Dwie lidzkie parafie, na Słobódce i ojców pijarów, przyjmowali gości z Polski - dziecięcy teatr podwórkowy z Kaszub, który przywióżł piękne tradycyjne jasełka z pastorałkami i kolędami. Trzeba zaznaczyć, że młodzi artyści od dawna przyjaźnią się z parafią na Słobudce, co ma wyraz w prawie corocznych występach gości z Polski.
***
W połowie stycznia dokonano włamań do kościołów w Berdówce oraz na osiedlu Industrialnym. Do aktów profanacji najświętszego Sakramentu nie doszło.
***
Odbyły się spotkania opłatkowe i jasełka w szkole nr 9 (16.01.) i w szkole w Krupowie (20.01.), gdzie język polski wykładają nauczyciele Lucyna Daszkiewicz, Maria Szymul i Natalia Kozłowa. Dzieci przedstawiły różnego rodzaju jasełka ze śpiewaniem kolęd i wierszami, po czym młodzi artyści otrzymywali prezenty.
***
15 stycznia delegacja TKPZL gościła w Brzozówce na spotkaniu opłatkowym zorganizowanym przez miejscowy oddział TKPZL na czele z panią prezes Teresą Pudzinowską. Wśród gości była również delegacja nauczycieli i uczniów szkoły polskiej w Wołkowysku. Dzieci przywiozły ze sobą jasełka. Goście zwiedzili hutę szkła "Niemen". A spotkanie rozpoczęło się tradycyjnie od wspólnej modlitwy, błogosławieństwa i dzielenia się opłatkiem. Później były tradycyjne zabawy, gry, konkursy i śpiewanie kolęd.
***
15 stycznia dzieci z parafii na Słobudce przedstawiły piękne tradycyjne polskie jasełka, natomiast w Domu ZPB młodzież z Lidzkiej fary zaprezentowała przedstawienie bożonarodzeniowe w języku białoruskim.
***
W Dzień Babci i Dziadka w Domu ZPB w Lidzie odbył się koncert. Swoją twórczość zaprezento­wali gościom zespoły "Lidzianie" i "Anżelika", uczniowie Szkoły Społecznej i teatr dziecięcy "Kleksik".
***
W niedzielę 29 stycznia w Domu ZPB odbył się XIV Przegląd Zespołów Kolędniczych. Po raz pierwszy do Lidy zawitał zespół "Ko­lorowe Nutki" z Polskiej Szkoły w Grodnie. Drugim ­debiutantem był ze­spół "Źródełko" ze wsi Pie­ski w rejonie mostowskim. Nowy  patriotycz­ny program zaprezentowały stali bywalcy przeglądów - zespoły "Memoria" i "Sybirak", wielkie bra­wa zebrał zespół rodziny Korchowów.
***
28 stycznia w Brzozówce odbył się koncert zorganizowany przez uczniów uczących się języka polskiego. Program zatytułowany "Kraj rodzinny matki mej" pieczołowicie został przygotowany przez nauczycieli wykładających język polski: Halinę Teresani, Romualdę Piuto, Natalię Kuszel. Liczba artystów wynosiła ponad 100 osób. Byli to uczniowie młodszych i starszych klas oraz przedszkolacy. Swoją obecnością imprezę zaszczycili konsul RP w Grodnie pani Zofia Szmyd, prezes TKPZL A. Kołyszko, z-ca dyrektora Huty szkła "Niemen" Zygmunt Urbanowicz, mer miasta Walery Jewodzik. W pierwszej części koncertu widzowie zobaczyli przedstawienie pt. "Nocka betlejemska", następnie "Legendę o Lechu, Czechu i Rusie" oraz minispektakl "Kopciuszek". Dzieci śpiewały, recytowały wiersze, tańczyły. Goście byli przyjemnie zaskoczeni poziomem wykonania. Z rąk pani konsul Z.Szmyd młodzi artyści otrzymali magnetofon i dużo śłodyczy. Natomiast prezes TKPZL A.Kołyszko sprezentował dzieciom flamastry i bloki do rysowania. Wszystkim obecnym na koncercie dopisywał dobry nastrój i życzliwość.
***
W niedzielę 12 lutego parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Iwju obchodzi­ła piąty rok działalności oddziału Caritas. Mszy św. przewodniczył ks. bp Antoni Dziemianko, odpowiedzialny za działalność charytatywną Kościoła Kato­lickiego na Białorusi. Pro­boszcz ks. Jan Gawecki zachęcił obecnych do modlitwy o rychłą beatyfikację Sługi Bo­żego Jana Pawła II, który dawał przykład troski o człowieka. Po Mszy św. w sali miej­skiej stołówki pracownicy Caritas zaprezentowali owoce swej działalności w ostatnim roku. Młodzież i dzieci w krótkim progra­mie artystycznym ukazały sens ludzkiego cierpienia i chrześcijański wymóg niesie­nia pomocy potrzebującym.
***
13 lutego w Warszawie odbyło się pierwsze w tym roku plenarne posiedzenie Komitetu Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk 13 lutego w Warszawie odbyło się pierwsze w tym roku plenarne posiedzenie Komitetu Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk poświęcone współpracy Komitetu z Towarzystwem Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej. Na posiedzeniu byli obecni naukowcy z całej Polski. W pierwszej części odbyła się dyskusja podczas której głos zabrał prezes TKPZL A.Kołyszko przedstawiając krótkie podsumowanie 15 lat działalności organizacji. Komentarzem do wystąpienia służyła wystawa wydawnictw, zrealizowanych przez TKPZL oraz fotografii, przedstawiających działalność lidzkich Polaków. W 2-giej częsci posiedzenia odbyła się promocja trzech tomików z serii "Sławni Polacy na Ziemi Lidzkiej": "Kazimierz Narbutt" Ireny Stasiewicz-Jasiukowej, "Zielnik roślin nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej" Anny Marii Kielak oraz "Maciej Dogiel" Jarosława Kurkowskiego. Warto przypomnieć, że jest to seria wydawana wspólnie przez TKPZL i Komitet Historii Nauki i Techniki PAN.
***
18-19 lutego w Grodnie odbyła się XIV Olimpiada Języka Polskiego i Literatury, zorganizowana przez PMS na Białorusi. Udział w olimpiadzie wzięły również dwie lidzianki: uczennice pani Katarzyny Konczewskiej Weronika Tumilewicz i Oksana Gomza i chociaż dziewczyny nie dostały się do grona zwyciężców, to spisały się dobrze zajmując miejsca w centrum pośród 20-tu uczestników.
***
26 lutego w Żołudku została poświęcona tablica ku czci uczestnika powstania 1863 r. wikarego tego kościoła księdza Stanisława Iszory. Podczas uroczystości śpiewał zespół "Kresowiacy". Ks. Stanisław Iszora wbrew woli ks. proboszcza 8 lutego 1863 r. odczytał z ambony manifest powstańczy oraz dekret o uwłaszczeniu i wezwał chłopów do udziału w walce za co został stracony w Wilnie na placu Łukiskim. 
***
3 marca w ramach przedwyborczego tourne w dużej sali Miejskiego Domu Kultury odbyło się spotkanie z Aleksandrem Milinkiewiczem, na które tłumnie przybyli lidzianie.
***
6-9 kwietnia w Wilnie odbyło się spotkanie polskich kobiet ze Wschodu. TKPZL reprezentowały Alicja Mikołajczyk oraz Krystyna Ilnicka. Goście przybyli z Białorusi, Ukrainy, Rosji, Łotwy, Estonii. Organizatorzy zapewnili bogaty program: m.in. msza św. w kaplicy MB Ostrobramskiej, święto poezji "Tobie Wilno", zwiedzanie miasta, spotkanie w DK w Jaszunach, i oczywiście rodaków nocne rozmowy.
***
8 kwietnia w Grodnie odbyło się II Polskie Dyktando na Białorusi i Obwodowy Konkurs "Mistrz Ortografii". Pośród 260 osób delegacja lidzka była liczna - ponad 30 osób. Wypadli lidzianie bardzo dobrze - 5 nagród. Pani Halina Teresani otrzymała wyróżnienie jako najstarsza uczestniczka dyktanda, wyróżniony został również Paweł Rodziewicz, III miejsce - Weronika Tumilewicz, II - Oksana Gomza, Grand Prix - Paweł Fiedorowicz. W obwodowym konkursie "Mistrz Ortografii" lidzianie również nie zawiedli - I miejsce - Weronika Tumilewicz, II - Oksana Gomza i Paweł Rodziewicz.
***
W połowie kwietnia w jednym z największych osiedli naszego miasta, przy ulicy Rybinowskiego otwarto mini-market "Majątek". Nowopowstały budynek upiększył te osiedle swoim oryginalnym stylem architektonicznym.
***
W ramach obchodów "Roku Papieża Jana Pawła II" TKPZL zorganizowało konkurs rysunków dla dzieci pod hasłem "Jana Paweł II. Papież. Człowiek.Polak.", w którym wzięło udział ponad 100 osób ze szkół i parafii naszego miasta oraz Zdzięcioł. Od 21 kwietnia przez tydzień lidzianie mogli oglądać i oceniać najlepsze prace wystawione w oknie kina "Jubilejnyj". Wystawa przyciągała uwagę widzów różnego wieku i zainteresowań. Dla mieszkańców naszego miasta stała się ona prawdziwym wydarzeniem kulturalnym.
***
Dzień 23 kwietnia był dniem lidzkiej premjery filmu "Karol - człowiek, który został Papieżem". Pokaz filmu, który zbiegł się ze świętem Miłosierdzia Bożego stał się nie tylko dużym wydarzeniem kulturalnym i lekcją historii powojennej Polski, lecz także wielkim przeżyciem dla ludzi, którzy przyszli na ten film, właściwie na spotkanie z Papieżem Janem Pawłem II. Film został pokazany przy współpracy TKPZL i Instutu Polskiego w Mińsku. Dyrektor Instytutu Cezary Karpiński zagaił początek demonstarcji.
***
23-24 kwietnia w Białymstoku odbył się kolejny festiwal polskiej piosenki estradowej "Malwy". Lidę reprezentowały m.in. Grażyna Komincz i Weronika Tumilewicz, które przywiozły z festiwalu dyplomy laureatów.
***
28 kwietnia TKPZL zorganizowało uczniowską konferencję naukową pt. "Nasi sławni rodacy", w której uczestniczyła starsza młodziesz ucząca się języka polskiego i literatury pod kier. Inesy Jankowskiej i Tatiany Stacenko oraz historii Polski pod kier. Aleksandra Kołyszko w Centrum Twórczości Dzieci i Młodzieży. Podstawą do referatów stały się wydawnictwa Towarzystwa: 
"Kazimierz Narbutt" Ireny Stasiewicz-Jasiukowej, "Zielnik roślin nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej" Anny Marii Kielak oraz "Maciej Dogiel" Jarosława Kurkowskiego.

 

Środowisko kombatantów Nowogródzkiego Okręgu AK od lat sygnalizo­wało potrzebę opracowania przewodnika opisującego polskie groby i cmen­tarze wojenne, jak również inne miejsca narodowej pamięci, związane z polskim czynem zbrojnym w walce o niepodległość, położone na dawnych ziemiach północno-wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. Taka publikacja ukazała się w 2004 r. nakładem wydawnictwa Adam Marszałek z Torunia pt. "Ziemia Nowogródzka i Grodzieńska. Polskie cmentarze i groby wojenne oraz miejsca pamięci narodowej." Napisał ją Kazimierz Krajewski, dobrze znany Czytelnikom "Ziemi Lidzkiej" jako autor licznych tekstów o Armii Krajowej. Jednak autor pisze nie tylko o okresie II wojny światowej, lecz ukazuje w swoim opracowaniu także wydarzenia wcześniejsze: powstania narodowe, wojnę polsko-sowiecką 1919-1920. Geograficznie publikacja obejmuje przede wszystkim polskie groby wojenne i miejsca pamięci narodowej z tere­nu przedwojennego województwa nowogródzkiego poszerzone o tereny Grodzieńszczyzny (przedwojenne powiaty Grodno i Wołkowysk), na­leżące do 1939 r. do województwa białostockiego. W tym nowogródzko-grodzieńskim przewodniku znalazły się też informacje o grobach żołnierzy Nowogródzkiego Okręgu AK leżących na terenie Litwy, jak również o nowogródz­kich miejscach pamięci położonych w granicach dzisiejszej Polski.
Oto jak pisze we wstępie Stanisław Karolkiewicz, Prezes Światowego Związku Żołnierzy AK, który w latach 1943-1944, jako żołnierz 77 pułku piechoty Armii Krajowej - UBK walczył na tej ziemi: "Książka, którą czytelnik bierze do ręki, nie jest przewodnikiem turystycz­nym, ale i wbrew tytułowi nie jest informatorem o polskich cmentarzach wojennych na Nowogródczyźnie i Grodzieńszczyźnie. To książka o naszej historii, o losach ziemi, o której mówią jej mieszkańcy "myśmy zostali tutaj, u siebie, ale to Polska od nas odeszła". Odeszła od stron rodzinnych Tadeusza Kościuszki i Adama Mickiewicza, Elizy Orzeszkowej i dziesiątków tysięcy patriotów, nie z własnej woli, ale z wyroków nieubłaganej wielkiej polityki. Mimo nieustannego znaczenia drogi do wolności przelewaną przez pokolenia krwią, cierpieniami, wywózkami, terrorem i zniewoleniem."
Dla ułatwienia korzystania z opracowania autor dodał wybraną bibliografię, indeks nazwisk i pseudonimów, indeks miejscowości.
Lidzki krajoznawca znajdzie w przewodniku opis polskich grobów w następnych miejscowościach: Bielica, Bieniakonie, Bogdany (Jewłasze), Buciły, Boży Dar, Dokudowo, Dyndyliszki, Hancewicze, Feliksowo, Jancewicze, Josielewicze, Kamionka, Lack, Lebiodka, Lida, Mochowicze, Nacza, Nieciecz, Nowosiołki, Olchówka, Podweryszki, Raduń, Rakliszki, Ruda, Sobotniki, Surkonty, Szczuczyn, Traby, Wasiliszki, Stare Wasiliszki, Waśkiewicze, Wawiórka, Wojdagi, Żołudek, Żyrmuny
Autor jest pewien, że nie udało mu się ująć w niniejszym przewodniku informacji o wszyst­kich polskich grobach wojennych XIX i XX wieku oraz miejscach narodowej pamięci znajdujących się na Ziemi Nowogródzkiej i Grodzieńskiej. Jego zawar­tość odpowiada stanowi wiedzy z 2002 r. i prosi o uwagi i uzupełnienia. Mam nadzieję, że w przyszłości zapoznamy Szanownych Czytelników z opisem miejsc pamięci na Ziemi Lidzkiej.

 

??????.???????