Nowości wydawnicze

 

Na początku roku znany Czytelnikom cykl wydawniczy Wybitni Polacy na Ziemi Lidzkiej poszerzył się o nową postać, Maciej Dogiel, który opracował i wydał pierwszy w Rzeczypospolitej Obojga Narodów kodeks dyplomatyczny pod tytułem Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae.
Urodzony w początkach XVIII stulecia w zaścianku Gembule, nieopodal Ostryny, pochodził z drobnej szlachty. Któż mógł wówczas przewidzieć, że w przyszłości stanie się on jedną z czołowych postaci, należących do intelektualnej elity czasów panującego wtedy w Polsce króla Augusta III Sasa?
Droga życiowa Macieja Dogiela zaczęła się w posiadającej znakomitą renomę szkole pijarskiej w Szczuczynie, potocznie zwanym Litewskim lub Nowogródzkim. W wieku zaledwie 15 lat wstąpił do Zakonu Ojców Pijarów. Jego dalsza droga wiodła poprzez znajdujący się również w Szczuczynie dwór marszałka nadwornego litewskiego Scypiona del Campo, gdzie został zatrudniony jako nauczyciel jego syna, z którym między innymi, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, odbył podróż do Lipska i Paryża; przebywając za granicą przez kilka lat, wykorzystał ten pobyt do pogłębienia własnej wiedzy z filozofii i prawa.
Po powrocie do Polski rozpoczął się nowy, najważniejszy okres jego życia, wynikający z przynależności do Zakonu Pijarów oraz z jego naukowych zainteresowań. Jest to okres wileński, w którym Dogiel był rektorem pijarskiego kolegium, połączonego następnie ze szlacheckim konwiktem wzorowanym na warszawskim Collegium Nobilium. Jednocześnie - niezależnie od obciążeń dydaktycznych i organizacyjnych - gromadził systematycznie, z dużym zaangażowaniem, materiały źródłowe do najważniejszego dzieła jego życia, tj. kodeksu dyplomatycznego. W realizacji tego gigantycznego przedsięwzięcia - przewidzianego na osiem tomów, a nieukończonego, niestety, za życia autora - dopomógł znacząco studyjny wyjazd do Francji, Niemiec i Holandii - subsydiowany przez króla Augusta III Sasa. Nie chcę jednak wyręczać Autora oddawanej do rąk Czytelników książki, która zawiera fascynującą opowieść o nieustępliwej walce pijara z kłopotami wydawniczymi oraz z kolportażem tej niezwykle cennej pozycji, niedocenionej wówczas przez niedojrzałych jeszcze obywatelsko odbiorców.
Prezentowany tomik zawiera ponadto czytelną wymowę dydaktyczną, pokazując, jak dzięki zdolnościom, połączonym z pracowitością i uporem w dążeniu do celu można przebyć w niezbyt długim życiu, gdyż trwającym zaledwie 45 lat, drogę z niewielkiego zaścianka na Ziemi Lidzkiej do najwyższych kręgów elity umysłowej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Autorem książki jest dr Jarosław Kurkowski - historyk nauki i kultury, pracownik naukowy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, autor wielu interesujących publikacji naukowych, dotyczących głównie XVIII wieku oraz wysoko cenionych podręczników z historii dla szkół średnich. Jedno z jego naukowych studiów, które wzbudziło duże zainteresowanie, było poświęcone szkole pijarskiej w Szczuczynie - jej nauczycielom i uczniom, wśród których znalazł się również Maciej Dogiel.
Mam nadzieję, że postać wybitnego pijara z XVIII stulecia zajmie poczesne miejsce wśród lidzian, z których możemy być dumni.