|
|
12 września w Nowogródku odbyły się Republikańskie Uroczystości z okazji 200-lecia urodzin A. Mickiewicza. Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej zorganizowało wycieczkę dla swoich członków na te święto. W obchodach także uczestniczył zespół "Kresowiacy"; jako jedyny polski zespół.
***
Nieśwież, Nowogródek oraz Lidę odwiedziła delegacja Sejmowej Komisji ds. Łączności z Polakami za Granicą. 15 września w Domu ZPB delegacja miała spotkanie z działaczami lidzkiego oddziału ZPB i TKPZL. Po raz kolejny dyskutowano o pokoju w tym Domu dla Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej i redakcji "Ziemi Lidzkiej".
***
19-20 września piłkarze i siatkarze z lidzkiego sportowego Klubu "Sokół" brali udział w Międzynarodowym Turnieju Ruchu Sokolniczego w Sokółce. Lidzka drużyna siatkarzy zajęła 1 miejsce.
***
27 września Teatr Lalek z Torunia zaprezentował w Domu ZPB przedstawienie pt. "Tajemnicze jajko".
***
Na zaproszenie Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej 3-4 października na Ziemi Lidzkiej z gościnnymi występami przebywał zespół taneczny "Grajewianie". Goście wystąpili wspólnie z "Kresowiakami" w Brzozówce i Lidzie, zwiedzili Nowogródek, Zaosie, Hutę Szkła "Niemen".
***
W dniach 8 oraz 11 października TKPZL organizowało grę terenową "Znaj swoje miasto". Gra odbywała się w dwóch językach - po polsku i białorusku. Około 240 dzieci miały możliwość lepiej poznać historię Lidy.
***
17 października Konsul Generalny RP zaprosił do Domu ZPB nauczycieli z rejonów werenowskiego, lidzkiego, szczuczyńskiego, nowogródzkiego, słonimskiego, ostrowieckiego, oszmianskiego, iwiejskiego oraz Lidy, aby wspólnie uczcić Dzień Komisji Edukacji Narodowej. Na spotkanie z przedstawicielami Polaków przybył także Charge d'Affaires RP na Białorusi Piotr Żochowski.
***
17-18 października Polska Macierz Szkolna w Grodnie zorganizowała republikańskie eliminacje konkursu recytatorskiego "Kresy-98". Z pośród 30 uczestników wyłoniono Halinę Siergiejczyk (Grodno) oraz Eugenię Winnicką (Brzozówka, TKPZL), które będą reprezentować Białoruś na spotkaniach w Białymstoku.
***
24 października Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej ukończyło prace renowacyjne na cmentarzu żołnierzy AK w Wiksznianach k. Łazdun. Groby zostały ogrodzone, postawiono krzyże, położono krawężniki. 1 listopada groby zostały poświęcone w obecności dużej rzeszy wiernych i Konsula Generalnego RP Sylwestra Szostaka.
***
25 października w Grodnie odbyło się poświęcenie sztandaru Polskiej Macierzy Szkolnej i odsłonięcie popiersia pierwszego prezesa PMS w Grodnie ks. Antoniego Kuryłowicza. W uroczystościach uczestniczyły przedwojenne sztandary z Lidy - Gimnazjum im. Karola Chodkiewicza i Sodalicji Mariackiej Gimnazjum.
***
28 października Polska Macierz Szkolna zorganizowała w Lidzie konkurs recytatorski dla przedszkolaków. Piękne prezenty dostali wychowankowie pp. Heleny Gotówko (ZPB) i Ireny Wojtkiewicz(TKPZL).
***
W przeddzień Święta Zmarłych członkowie TKPZL posadzili na cmentarzu w Surkontach 15 tuj i 2 srebrzyste świerki. Niestety, wkrótce po świętach zostały one po barbarzyńsku wyrwane.
***
W ramach obchodów Święta Zmarłych przedstawiciele Konsulatu Generalnego RP w Grodnie odwiedzili cmentarze i groby wojskowe na Ziemi Lidzkiej - w Starych Wasiliszkach, Wawiórce, Raduniu, Naczy, Bieniakoniach, Szczuczynie, Niecieczy oraz Lidzie.
***
W dniach 1-8 listopada Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej zorganizowało kurs dla starszej młodzieży z Lidy i rejonów lidzkiego, werenowskiego i iwiejskiego. Nauczycielki z Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie uczyły języka polskiego, literatury i historii. Dzięki uprzejmości pana dyrektora Stanisława Dajlidko kurs odbył się w szkole nr 11. Ten kurs jest pierwszym etapem 2-letniego przygotowawczego kursu do studiów w Polsce.
***
Uroczyście obchodzono w Lidzie Dzień Niepodległości. 8 listopada okolicznościowy koncert zorganizował oddział ZPB, natomiast 15 listopada TKPZL zaprosiło chór "Kraj rodzinny" z Baranowicz. Referat wygłosiła p. Weronika Kuryło.
***
Z okazji Dnia Niepodległości Konsul Generalny RP Sylwestr Szostak zrobił przyjęcie 14 listopada w Domu ZPB. Na przyjęcie zostali zaproszeni działacze ZPB ze wschodniej części Grodzieńszczyzny i TKPZL.
***
Seminarium nt. rozwoju kultur mniejszości narodowych zorganizowało Centrum Kultur Narodowych w Mińsku w dn. 3-6 listopada. Przy okazji tego seminarium odbył się także okrągły stół z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Kultury, Komitetu ds. Religii i Mniejszości Narodowych oraz Komitetu ds. Druku oraz narodowych towarzystw działających na Białorusi, w tym także ZPB i TKPZL.
***
W dniach 8-15 listopada po raz trzeci zespół TKPZL "Kresowiacy" gościł we Wrocławiu. Z dużym powodzeniem zespół dał w ciągu tygodnia 23 koncerty, większość z nich odbyła się we wrocławskich kościołach.
***
Huta szkła "Niemen" została odznaczona Międzynarodową Gwiazdą Platynową za wysoką jakość i fachowość wyrobów, znanych na całym globie.
***
12-13 listopada w Brześciu odbył się festiwal "Brzeska jesień z polską piosenką", w którym uczestniczyli zespół "Miłość" oraz soliści Andrzej i Jan Zmitrowicze z Lidy. Soliści zajęli III miejsce w grupie od 16 do 25 lat. Organizatorami imprezy były Klub Polski w Brześciu, Centrum Twórczości Młodzieży, Konsulat Generalny RP w Brześciu oraz Fundacja Pomoc Szkołom Polskim na Wschodzie im. T. Goniewicza.
***
W dniach 14 -15 listopada grupa młodzieży z Iwia wraz ze swym duszpasterzem ks. Januszem uczestniczyła w czuwaniu w intencji Polonii w Częstochowie przy obrazie Matki Bożej Częstochowskiej. Jest to pierwsza grupa z Białorusi uczestnicząca w tym modlitewnym spotkaniu Polaków z całej Europy, zainicjonowanym przez księży ze Zgromadzenia Chrystusowców.
***
15 listopada odbyła się wycieczka autokarowa Szlakiem Mickiewicza dla zwycięzców gry terenowej "Znaj swoje miasto". Ponad 60 osobowa grupa młodzieży zwiedziła Nowogródek, Zaosie, zobaczyła Świteź i Kamień Filaretów.
***
W dniach 17-22 listopada Teatr Młodzieżowy "Brama", działający przy TKPZL, brał udział w Seminarium "Potrzeby kulturalne dzieci polskich ze Wschodu" w Krakowie. Młodzi artyści pokazali widowisko pt. "Opowieść o człowieku, który Polskę głosił"
***
21 listopada metropolita rosyjskiej cerkwi prawosławnej na Białorusi Filaret poświęcił Katedrę w Lidzie (były kościół piarski). W nabożeństwie wzięli udział także biskup lidzko-nowogródzki Gurij oraz biskup z Białegostoku Miron. Metropolita Filaret był obecny także na koncercie muzyki cerkiewnej w Domu Kultury i w Domu Dziecka. Głowę kościoła prawosławnego na Białorusi witali przedstawiciele lidzkich władz na czele z przedstawicielem prezydenta Łukaszenki w Lidzie towarzyszem Malcem.
***
21 listopada w Warszawie odbyło się zebranie sprawozdawczo-wyborcze Klubu Przyjaciół Ziemi Lidzkiej. Udzielono absolutorium ustępującemu zarządowi, wybrano nowy zarząd w składzie Helena Ozonek (prezes), Wanda Bauman, Regina Buchalczyk, Henryk Ciuk, Zbigniew Domisiewicz, Jarosław Machnacz oraz przyjęto uchwałę o przyłączeniu się do Federacji Organizacji Kresowych (FOK).
***
Nowości wydawnicze.
Nakładem Klubu Środowiskowego Żołnierzy IV Batalionu "Ragnera" 77 p. p. Armii Krajowej został wydany album zawierający historię batalionu w latach 1943-1945. Album jest bogato ilustrowany. Zebrał i opracował Roman-Wincenty Gwiżdż "Wilk".
Gościnność inaczej II
W "Głosie znad Niemna" nr 41 został zamieszczony artykuł pani prezes Tyrkin z Lidy pod bardzo krzyczącym tytułem "To nie prawda!" nawiązujący do tekstu lidzian o spotkaniu w Domu Polskim podczas ostatniego Zjazdu Lidzian. Czytając tekst p. Tyrkin nasuwa się kilka refleksji, którymi chciałbym się podzielić z Szanownymi Czytelnikami. Pierwsze pytanie powstaje dlaczego ten tekst ukazał się w "Głosie...", a nie w "ZL". Mówiąc szczerze, ja najpierw przeczytałem tekst w "Głosie..." i nie zrozumiałem o co chodzi, musiałem sięgnąć do "ZL". Wiele z czytelników organu ZPB tej możliwości nie ma. Spytałem w Redakcji "ZL", czy zwracała się pani prezes z prośbą o wydrukowanie tego tekstu. Okazało się, że nie. Po drugie, pani prezes podważa wiarygodność wszystkiego co napisała, twierdząc, że "...Rozłam nastąpił siedem lat temu z powodu wystąpienia z ZPB 26 osób, którzy założyli TKPZL." To jest zwyczajne kłamstwo! Ci ludzie byli wyrzuceni bezprawnie ze Związku właśnie za założenie innej organizacji, czego nie zabrania Statut ZPB. Sam pamiętam ogłoszenie w lokalnym radiu na ten temat z podaniem wszystkich nazwisk. Po trzecie, często czytam w "Głosie..." piękne pochwały i podziękowania dla pani prezes za pracę oddziału. Prawdą jest to, że Lidzki oddział ZPB jest jednym z lepszych w całym Związku. Jednak na ręce prezesa spadają także wszystkie niedociągnięcia w działalności. Możliwe, że pani prezes nie wypowiadała wszystkich tych słów, co zostały przypisane pani w omawianym tekście. Jednak ponosi pani całą odpowiedzialność za przebieg i nastrój tego spotkania, jak i za ogólną atmosferę panującą w Oddziale. Jeżeli Pani nie zdementowała i nie przeprosiła za złe zachowanie swych członków uczestników tego zebrania, to Lidzianie mieli rację. W tym, że zachowanie się członków Oddziału jest straszne przekonałem się podczas obchodów Dnia Komisji Edukacji Narodowej, gdy tylko za wejście do pokoju zasłużona dla Ziemi Lidzkiej nauczycielka, Kawaler Orderu Uśmiechu pani Weronika Kuryło została oblana brudem przez pana Mariana B. i pani nie zareagowała, jak by to pani nie obchodziło zupełnie, lub pani popierała takie działania... I ostatnie, jak to jest, że jedna osoba ma rację, a siedem - nie?
Stanisław Sosnowski
Grodzieńskie uroczystości
25 października br. Polacy w Grodnie mieli okazję przeżyć aż trzy wzniosłe uroczystości: poświęcenie sztandaru Polskiej Macierzy Szkolnej na Białorusi, odsłonięcie popiersia i pamiątkowej tablicy w kościele pobernardyńskim ks. kanonikowi Antoniemu Kuryłłowiczowi (1876-1954), długoletniemu prezesowi PMS w Grodnie w latach 1918-1939 i odsłonięcie popiersia Adama Mickiewicza przed Domem Polaka. Dwie ostatnie uroczystości zostały dość obszernie naświetlone na łamach "Głosu znad Niemna" i "Pagoni". Nie wiadomo z jakich przyczyn dziennikarka Natalia Malinowska w swym artykule "Opiekun dziedzictwa polskiego" ("Głos znad Niemna" nr 44) wspomniała o tej pierwszej uroczystości tylko dwoma zagadkowymi zdaniami, a napisać naprawdę było o czym.
Na uroczystą Mszę św. w kościele pobernardyńskim celebrowaną przez ks. biskupa Aleksandra Kaszkiewicza przybyli liczni goście z Białorusi i Polski, wśród nich Konsule Generalni RP w Grodnie i Brześciu Sylwester Szostak i Tomasz Klimański, Charge d'Affaires RP na Białorusi Piotr Żochowski, poseł na Sejm, wiceprzewodniczący Komisji Łączności z Polakami za Granicą Wit Majewski, senator, wiceminister Edukacji Narodowej Wojciech Książek, przewodniczący Zakładowej Komisji NSZZ "Solidarność" kopalni "Julian", przedstawiciele miast Warszawy, Krakowa, Białegostoku i innych, przedstawiciele polskich organizacji z Mińska, Grodna, Lidy.
Honorowe miejsce przed ołtarzem zajęły poczty sztandarowe: po lewej - nowy, lśniący złotem sztandar Polskiej Macierzy Szkolnej na Białorusi ufundowany przez Górnośląską Brać Górniczą, po prawej - sztandar górników kopalni "Julian" oraz nasze lidzkie przedwojenne sztandary Państwowego Gimnazjum im. Karola Chodkiewicza oraz Sodalicji Mariackiej Gimnazjum. Szczególne zainteresowanie obecnych jak w kościele, tak i przed Domem Polaka wywołały poczet sztandarowy górników w pięknych czarnych mundurach reprezentacyjnych. Większość zgromadzonych po raz pierwszy widziała górników w takich strojach. Obok pocztów sztandarowych przed ołtarzem licznie zgromadziła się dziatwa szkolna i maluchy, bo to właściwie do nich należała cała ta uroczystość.
Po poświęceniu sztandaru PMS poczty sztandarowe wraz z duchowieństwem przeszli pod popiersie i tablicę pamiątkową ks. Kuryłłowicza w celu ich poświęcenia.
Dla mniej zorientowanych czytelników chcę w skrócie przedstawić rodowód Polskiej Macierzy Szkolnej. Najsmutniejszy okres dla oświaty polskiej nastał po upadku powstania 1863 roku, szczególnie w zaborze rosyjskim. Chciano wytępić mowę polską - w wielu carskich urzędach wisiały tabliczki: "Priwodić sobak i razgowariwać po polski zaprieszczieno". Naród polski jednak zawsze pamiętał o swoim głównym celu - kształceniu młodzieży w ojczystej mowie. W setną rocznicę Konstytucji 3 Maja w 1891 roku w Krakowie zostało założone Towarzystwo Szkoły Ludowej. Jego zadaniem było szerzenie polskiej oświaty pozaszkolnej i szkolnej w całej Małopolsce. Podobną organizację o nazwie Polska Macierz Szkolna chciano założyć również w Warszawie, lecz rząd carski rozumiał, że działalność takiej organizacji może zmniejszyć jego postępy w rusyfikacji w Nadwiślańskim i Siewiero-Zapadnym Kraju i nie wyraził zgody. W tej sytuacji duży rozwój otrzymało tajne nauczanie. W Wilnie zostało założone Towarzystwo Oświaty Narodowej pod kierownictwem Witolda Węsławskiego, które działało na terenie całej Wileńszczyzny. Jednak już w 1896 r. w Warszawie powstaje jawna organizacja pod nazwą "Polska Macierz Szkolna". Przyczyną zgody na jej powstanie była porażka Rosji w wojnie japońskiej. Za przykładem Warszawy podjęto próbę powołania podobnej organizacji w Wilnie, lecz bezskutecznie.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę 21 sierpnia 1919 roku w Wilnie zostaje powołane Towarzystwo "Polska Macierz Szkolna Ziem Wschodnich". Jego prezesem został wspomniany już Witold Węsławski. Ta organizacja prowadziła wieloraką działalność wychowawczo-szkoleniową - nauczanie w szkołach, kursy dla dorosłych, utrzymywało bursy i internaty, kształciło i dokształcało nauczycieli, utrzymywało biblioteki w Domach Ludowych. Powstała 2 grudnia 1995 roku Polska Macierz Szkolna na Białorusi ma przed sobą bogate doświadczenie swej poprzedniczki i w pełnej mierze z niego korzysta, wprowadzając także nowe pomysły.
Stanisław Uszakiewicz
"Znaj swoje miasto"
Właśnie pod takim hasłem przeszła w dniach 8 i 11 października gra terenowa zorganizowana przez Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej i Centrum Turystyki Dziecięcej i Młodzieżowej. Gra polegała na odnalezieniu na terenie miasta jedenastu obiektów i odpowiedzi na pytania dotyczące historii tych miejsc. A ponieważ gra odbywała się w rocznicę urodzin naszego Poety Adama Mickiewicza nie zabrakło również jego wierszy.
Rozpoczęło się wszystko o godzinie 12, od razu po Mszy św. dla dzieci. W centrum miasta na placu przy zamku był widoczny duży plakat z napisem "Znaj swoje miasto" w językach polskim i białoruskim oraz nazwa organizatora. Trasa była bardzo długa - z jednej strony grób uczestniczki powstania 1863 r. Walerii Ciechanowicz na cmentarzu katolickim, z drugiej - grób założycielki gimnazjum żeńskiego Marii Nowickiej, a między nimi zamek, kościoły farny i pijarów, pomnik Skoryny, gimnazjum im. K. Chodkiewicza i pomnik A. Mickiewicza, grób ks. Adama Falkowskiego, gimnazjum żeńskie oraz domek białoruskiego poety Walentego Tawłaja. Na dodatek nie bardzo dopisała nam pogoda: czasami padał deszcz i było dosyć zimno. Lecz to nie przeszkadzało nam dumnie rozpinać kurtki, aby wszyscy widzieli piękne koszulki z herbem naszego miasta i napisem "Lida" oraz "Znaj swoje miasto". Każdy uczestnik gry dostał taką koszulkę. Iść po trasie było łatwo - mieliśmy kartkę, na której były odznaczone wszystkie miejsca, gdzie nas oczekiwały pytania, czasem zupełnie lekkie, czasem trudniejsze. Nie byliśmy najlepsi, jednak przejście po trasie dopomogło lepiej poznać historię swego miasta, a później zwiedzić także Nowogródek, Zaosie i jezioro Świteź.
Ola Paszkowska.
A oto wypowiedzi niektórych uczestników gry:
Katarzyna - Wszystko się spodobało, najtrudniej było koło zamku, bardzo dużo rzeczy tu się działo.
Michał - Wszystko było łatwe, ale na początku trochę denerwowałem się.
Ola - Było zimno, daleka droga, ale warto było uczestniczyć.
Dymitr - Słabo byliśmy przyszykowani, ale nadrobiliśmy, czytając informacje między punktami.
Wala - Najbardziej bałam się recytowania wierszy Mickiewicza i wypadłam najlepiej. Cała drużyna na Mickiewiczu najwięcej punktów dostała.
Andrzej - Nie myślałem, że jezioro Świteź jest takie piękne, tylko po to, żeby tu pojechać warto było trochę wysilić się.
