Kalendarium Ziemi Lidzkiej i Nowogródzkiej.

 

610 lat temu (1387) - w Lidzie ufundowany kościół pw. Podwyższenia Krzyża św.

550 lat temu (1447) - w Nalibokach (b. powiat Stołbcowski) ufundowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP.

410 lat temu (1587) - Lida otrzymała prawo magdeburskie.

- w Mirze został zbudowany kościół pw. św. Mikołaja, jeden z najstarszych kościołów na Nowogródczyźnie, obecnie w remoncie, zabrany w latach 40-ch, zwrócony w 1990 r.

230 lat temu (1767) - w Astaszynie (rej. Korelicze) urodził się Stefan Grabowski, pułkownik, jeden z dowódców powstania 1794 r., zmarł w 1847 r.

200 lat temu (1797) - Lidę odwiedził rosyjski imperator Paweł I, nocował w kolegium pijarów i przekazał 5000 rubli na zakończenie murowanego kościoła.

- na ziemiach rodziny Wismontów był założony nowy cmentarz, obecnie przy ul. Engelsa (Grażyny).

180 lat temu (1817) - w Mirze została założona szkoła żydowska, największa w świecie tego typu uczelnia, działała do 1939 r., liczyła około 400 uczniów.

- w miasteczku Kamionka koło Szczuczyna otwarto pocztę.

150 lat temu (1847) - zmarł syn Ziemi Nowogródzkiej, przyjaciel Adama Mickiewicza - Jan Czeczot.

- zmarł syn Ziemi Lidzkiej - ksiądz Stanisław Bonifacy Jundził, profesor botaniki i zoologii Uniwersytetu Wileńskiego, autor wielu prac naukowych.

120 lat temu (1817) - urodził się Tomasz Żebrowski, proboszcz i dziekan w Wiszniewie (powiat wołożyński). W 1939 r. został aresztowany przez NKWD, rzucony w stalinowskie lagry, gdzie i zginął w 1950 r.

110 lat temu (1887) - urodził się Dominik Gajlusz, proboszcz i dziekan w Bieniakoniach, aresztowany NKWD w 1951 r., zginął w lagru w 1953 r.

90 lat temu (1907) - otwarto oddział pocztowy w Dziewieniszkach.

- urodził się Klemens Czabanowski, ostatni rektor Szkoły Pijarskiej w Lidzie, proboszcz i dziekan lidzki, więzień lagrów stalinowskich, zmarł w 1972 r.

- został zbudowany kościół pw. św. Józefa w Lachowiczach (były powiat baranowicki).

- urodził się Alfons Czyżewski, ksiądz jezuita, proboszcz parafii w Berdówce, w 1947 r. resztowany NKWD, po wyjściu na wolność zmarł z wyczerpania.

- W Lidzie dokonano pierwszego połączenia telefonicznego pomiędzy browarami Pupko i Papirmejstra. Był to pierwszy lidzki telefon.

- został zbudowany obecny kościół w Białohrudzie pw. św. Michała, stale czynny.

80 lat temu (1917) - został zbudowany kościół w litewskiej wsi Pielasa (rej.Werenowski), był zamknięty w 1960 r., zwrócony wiernym w 1987 r.

- urodził się Czesław Zajączkowski "Ragner", legendarny dowódca IV batalionu Nowogródzkiego Okręgu AK. Zginął prawdopodobnie około wsi Nieciecz w walce z NKWD w grudniu 1944 r.

70 lat temu (1927) - odbyła się uroczysta koronacja Cudownego Obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. Stało się to wydarzeniem rangi państwowej: marszałek Józef Piłsudski, prezydent Ignacy Mościcki, tłumy ludzi. Koronacji dokonał kardynał Kokowski.

- zmarł i został pochowany w Brzozówce właściciel znanej w całej Europie huty szkła "Niemen" Juliusz Stolle. Wspaniały pomnik jest dotychczas w bardzo dobrym stanie.

- pijarzy wrócili do Szczuczyna. W roku 1989 Pijarzy znów przybyli do miasta i jest tam teraz prężny ośrodek pijarski. Niestety w Lidzie nie udało się to, co się udało w Szczuczynie.

6o lat temu (1937) - NKWD zamordowało 10 naukowców z Białoruskiej Akademii Nauk, wśród nich był nasz krajan ze wsi Szczorsy (nowogródzki powiat) akademik Jan Pietrowicz.

50 lat temu (1947) - urodził się ksiądz Antoni Hej, proboszcz kościoła pw. Podwyższenia Krzyża św. z 1978 r.

- NKWD rozgromiła nielegalną białoruską patriotyczną organizację - Centrum Białoruskiego Ruchu Wyzwoleńczego, która działała na terenie Zachodniej Białorusi, m.in.w Słonimie i Baranowiczach. Odbyło się kilka zamkniętych trybunałów wojskowych, kilka osób rozstrzelano, pozostali powędrowali do lagrów.

40 lat temu (1957) - ksiądz Kazimierz Baniewicz, wikariusz generalny lidzki, proboszcz parafii na Słobudce w latach 1945-1951, aresztowany w 1951 r., więzień lagrów, wyjechał do Polski. W tym samym roku po stalinowskich lagrach wyjechał do Polski proboszcz z Trokiel ksiądz Michał Szołkiewicz.

- zmarł w Anglii urodzony w powiecie słonimskim poeta Ignacy Baliński. W niepodległej Polsce był sędzią Sądu Najwyższego, następnie prezydentem Warszawy, z 1927 r. senator RP, syn jego Stanisław też stał się znanym poetą.

- zmarł znany malarz, profesor Uniwersytetu Wileńskiego Bronisław Jamontt, urodzony w Dokudowie.

30 lat temu (1967) - zmarli księża Henryk Drahel, proboszcz ze Słonimia i proboszcz z Iszczołny Bolesław Krasodomski.

- milicja szczelnie otoczyła kościół w Werenowie w celu jego zburzenia. Robotnicy odmówili, wtedy tę haniebną pracę z rozkazu zrobili żołnierze muzułmanie. Bolszewicy zburzyli nieduży drewniany kościółek, teraz w Werenowie powstał duży murowany kościół.

- zmarł ksiądz dziekan Gedymin Pilecki, w czasie wojny był proboszczem w Hermaniszkach około Werenowa. Z 1943 r. został kapelanem II batalionu AK porucznika "Krysi", na jego plebanii mieściła się konspiracyjna drukarnia.

10 lat temu (1987) - zmarł proboszcz parafii Konwaliszki Apolinary Zubelewicz, był proboszczem przez 32 lata, więzień stalinowski.

- w Lidzie powstał Klub Miłośników Kultury Polskiej im. Adama Mickiewicza - pierwsza polska legalna organizacja na terenie ZSRR.

- w Wawiórce odbyła się ekshumacja prochów legendarnego dowódcy VII baonu AK porucznika Jana Piwnika "Ponurego". Niestety "Ponury" zostawił Ziemię Lidzką, za którą poległ.

- Po raz pierwszy po wojnie Polacy w Lidzie zebrali się razem na kulturalną imprezę w języku ojczystym, którą stało się wystąpienie Polskiego Teatru Ludowego z Wilna.

Przygotował Aleksander Siemionow